ارسالی حزب کارایران(توفان)

یادداشتی پیرامون فاجعه انفجاربندر” شهید رجایی” و اهمیت استراتژیک این بندر

حوالی ظهر روزشنبه ششم اردیبهشت صدایی مهیب ومرگباری همراه با لرزش شدید زمین، اهالی بندرعباس را در شوک فرو برد. این حادثه در بندر معروف به “شهید رجایی”، یکی از مهم‌ترین بنادر تجاری ایران رخ داد که نه‌تنها این منطقه استراتژیک را به لرزه درآورد، بلکه موجی از نگرانی و گمانه‌زنی را در سطح ملی و حتی بین‌المللی ایجاد کرد.

 صدای این انفجار به‌قدری شدید بود که در شهر بندرعباس و حتی جزیره قشم شنیده شد و شیشه‌های برخی ساختمان‌ها و خودرو‌ها در فاصله چندین کیلومتری شکسته شد. این حادثه که در محوطه کانتینری بندر رخ داد، خسارات قابل‌توجهی به زیرساخت‌ها و ساختمان‌های اداری وارد کرد و تعداد زیادی از افراد را مصدوم یا گرفتار آوار کرد. همزمانی این اتفاق با مذاکرات ایران و آمریکا در عمان کافی بود تا تنور اخبار متناقض گرم شود.

تا لحظه نگارش این یادداشت هیچ‌یک از مقامات رسمی کشور گزارش شفاف و دقیقی از چرایی وقوع انفجار ارائه نداده اند وسازمان مدیریت بحران از رسانه‌ها خواسته است تا زمان اطفای حریق و مشخص شدن علت و ابعاد حادثه، از گمانه‌زنی وبازنشر اخبار غیررسمی خودداری کنند.از سوی دیگر افکار عمومی به دنبال آگاهی بیشتر نسبت به موضوع است و اطلاع‌رسانی قطره‌چکانی، آن‌ها را در دام وسیع شایعات رسانه های امپریالیستی فارسی زبان برون مرزی می‌اندازد.

حسین ظفری، سخنگوی مدیریت بحران کشور درمورد این انفجار بطور کوتاه اظهار داشت،” هنوز آماردقیقی از کشته‌های حادثه انفجار بندر شهید رجایی نداریم” وی در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال خرابکاری در وقوع انفجار بندر “شهیدرجایی” بندرعباس وجود دارد؟گفت:

«محدوده حادثه، منطقه کانتینری بندرشهید رجایی بوده که در تعدادی از کانتینرها مواد شیمیایی نگه می‌داشته‌اند. علت انفجار، مواد شیمیایی داخل کانتینرها بوده است. ضمن اینکه در گذشته نیز، مدیر کل مدیریت بحران طی بازدیدهایشان، اخطارهایی به این بندر داده بودند و احتمال خطر را گوشزد کرده بودند».

درهرحال انفجار بندررجایی صرف‌نظر ازعلت دقیق آن، پرسش‌های متعددی را درباره ایمنی، نظارت و مدیریت ریسک در یکی از مهم‌ترین بنادر ایران مطرح کرده است.دو سناریوی مهم  برای علل  اصلی این فاجعه ملی  قابل تصور است.

یکم اینکه این انفجار نتیجه یک اقدام خرابکارانه تروریستی همزمان با مذاکرات ایران و آمریکا درعمان  بوده است.

دوم اینکه  ناشی از نقص در فرایند‌های داخلی و سهل‌انگاری، فساد وفامیل بازی در مدیریت بوده است.

درهردو حالت، دولت مسعود پزشکیان وسردمداران جمهوری اسلامی موظفند گزارشی صریح و جامع به مردم ارائه دهند. این گزارش نه‌تنها باید علت دقیق حادثه را مشخص کند، بلکه باید به بی توجه ای و کاستی‌هائی که به این فاجعه منجر شده‌، بپردازد ومسببین اصلی این فاجعه را شناسایی، عزل مسئولیت ، محاکمه ومجازات نماید.اگرچه جمهوری اسلامی همواره اززیر بار اینگونه مسئولیت ها شانه خالی کرده  اما با بسیج افکارعمومی و فشارمردم از پائین باید رژیم را وادار به پاسخگوئی کرد.

فقدان اطلاعات رسمی و دقیق در لحظات ابتدایی، زمینه را برای انتشار شایعات و گمانه‌زنی‌های غیرموثق فراهم کرده است. رسانه‌های رسمی بجای پنهانکاری بی مورد و سانسور ولختی سیاسی موظفند با سرعت و دقت، اطلاعات موثق را دراختیار افکار عمومی قرار دهند تا از گسترش اخبار جعلی و تشویش اذهان جلوگیری شود.اگر دپوی کالا‌های خطرناک ومواد شیمیایی در محوطه بندر به این حادثه منجر شده باشد، باید بررسی شود که چرا اقدامات لازم برای کاهش ریسک انجام نشده است؟آیا پاسخی درخور این فاجعه بزرگ ومرگبار ارائه خواهد شد؟. فعلن بیش ازاین نمی توان در مورد انفجار بندر رجایی سخن گفت. باید منتظر اطلاعات جدید و معتبر بود تابتوان به علل اصلی این فاجعه اظهار نظر دقیق تری کرد وبه قضاوت نشست.

اهمیت استراتژیک این بندرچیست و تاثیرات آن بر اقتصاد ایران کدام است؟

 یکم:این بندریکی از مهمترین بنادر ایران محسوب می‌شود که عنوان دروازه طلایی تجارت ایران با جهان را به دوش می‌کشد و با ۸۰ بندر معروف بین‌المللی ارتباط دریایی و مبادله کالا دارد، حادثه امروز در این گمرک موجب شد که ویژگی‌های این گمرک استراتژیک مورد بررسی قرار گیرد.

 بندر رجایی در ۲۳ کیلومتری غرب بندرعباس در شمال جزیره قشم و تنگه هرمز واقع شده است و با داشتن روابط دریایی و مبادله کالا با ۸۰ بندر معروف بین المللی از طریق ۳۵ خط برتر کانتینری دنیا تقریبا نیمی از تجارت ایران را بر عهده دارد.

این بندر با ۲۴۰۰ هکتار وسعت، ظرفیت پذیرش سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون تن کالا و ظرفیت ۶ میلیون‌TEU کانتینر در سال را دارد و حجم گسترده‌ای از عملیات جابه‌جایی کالاهایی مانند محصولات فولادی، فله خشک، فله مایع و فرآورده‌های نفتی خام در این بندر انجام می‌شود.

مجتمع عظیم بندری شهید رجایی که بزرگترین و پیشرفته‌ترین پایانه‌های کانتینری کشور را در اختیار دارد به‌عنوان دروازه واردات و صادرات و تنظیم کننده نبض اقتصاد کشور تلقی شده و گفته می‌شود  در میان ۳۵۰۰ بندر مهم دنیا دارای رتبه ۵۹ است.بندررجایی ظرفیت پذیرش بیش از ۴۰۰۰ کشتی از انواع فله بر، کانتینری و نفتکش را دارد و بیش از ۵۳ درصد عملیات تخلیه و بارگیری کالا در بنادر کشور را به خود اختصاص داده است.

دوم:از مزایا و ویژگی‌های منحصر بفرد بندر رجایی می‌توان به برخورداری از امتیازات مناطق ویژه اقتصادی، وجود اراضی قابل واگذاری برای فعالیت پشتیبانی، صنعتی، نفتی و خدماتی، وجود شبکه‌های آب، برق، تلفن، IT و سیستم دفع آب های سطحی، امکان استفاده بهینه از شبکه ارتباطی داخلی و بین‌المللی دریایی، راه‌آهن و جاده‌ای ، قرار گرفتن در مسیرهای اصلی کریدورهای ترانزیتی نظیر شمال و جنوب، شرق و غرب جهت تسهیل ترانزیت کالا به کشورهای آسیای میانه، حوزه خلیج فارس و دریای عمان، افغانستان ، پاکستان و عراق ، دسترسی به آب‌های آزاد و حداکثر استفاده از مزیت‌های حمل و نقل دریایی، مجاورت با مراکز و قطب‌های اصلی تولیدی، صنعتی و پتروشیمی کشور و وجود شبکه های بانکی، اعتباری ، بیمه‌ای، گمرک و سایر مؤسسات خدماتی مرتبط و امکان استفاده از تسهیلات اعتباری و بانکی اشاره کرد.

این بندر که شامل ۴۰ پست اسکله است به واسطه قرار داشتن در جوار صنایع بزرگ استان و استان‌های تولیدی کشور و همچنین برخورداری از زیرساخت‌های مناسب بخش‌های مختلف حمل و نقل و اتصال به شبکه بین‌المللی راه‌آهن، هوایی و جاده تاریخی ابریشم، بیشترین نقش و سهم را در صنعت حمل و نقلی و توسعه دریامحور ایفا کرده است.

آن طور که گفته می‌شود منطقه ویژه اقتصادی شهید رجایی فعالیت بیش از ۵۰ پایانه و محوطه نگهداری کالا با راهبری بخش خصوصی، ۷۰ درصد ترانزیت کالا، پشتیبانی بیش از ۵۸ درصد عملیات غیرنفتی، ۴۳ درصد عملیات نفتی و تخلیه و بارگیری حدود ۸۵ درصد از عملیات کانتینری در سطح کل بنادر کشور را دارا است.

الحاق ۲۴۰۰ هکتار از اراضی واقع در شمال بندر شهید رجایی و ارتقای مساحت بندر  که امکان ایجاد یک شهر لجستیک بندری برای گسترش و توسعه صادرات و واردات فراهم می‌کند از مهمترین اقدامات در دست اجرا برای این بندر است.

سوم: باید تاکید کرداین انفجارمرگباردربندرعباس،در بزرگ‌ترین گمرک ایران رخ داد. مطابق آمار سازمان بنادر و دریانوردی کشور، در سال ١۴٠٣ بیش از ٨٠ میلیون تن کالا در منطقه ویژه بند رجایی تخلیه و یا بارگیری شده‌ است. و دراین بین بخش عمده‌ای از تجارت برخی کالاهای مهم، تنها از طریق این بندر استراتژیک کشور صورت می‌گیرد.بحران زیر ساختی و بی ثباتی طولانی‌مدت این بندر می‌تواند هند را مجبور به استفاده دوباره از مسیرهای سنتی کانال سوئز یا افزایش وابستگی به حمل‌ونقل هوایی گران‌قیمت کند. این امر برای اقتصادهای در حال بهبود پس از همه‌گیری، به‌ویژه در هند، روسیه و اروپا، زیان‌بار خواهد بود. علاوه بر این، افزایش قیمت نفت و هزینه‌های حمل‌ونقل می‌تواند تورم جهانی را تشدید کرده و سفرهای بین‌المللی را گران‌تر کند.

 حال فارغ از علت رخداد پیش‌آمده در این منطقه، این واقعه چه تاثیری بر اقتصاد روزمره کشور خواهد گذاشت؟ امکان اختلال در بازار داخلی کدام کالاها وجود خواهد داشت؟ تجارت ایران با کدام کشورها آسیب خواهد دید؟ اینها پرسش های مهمی است که دولت باید پاسخگوی آن باشد و به اطلاع عموم  برساند.

درپایان با اندوهی عمیق،فاجعه ملی دراسکله‌ی بندرعباس را به خانواده‌های جان‌باختگان و مجروحان وهمه هموطنان میهندوست تسلیت می‌گوییم و دراین غم بزرگ، خود را در کنار آنان می‌دانیم.